Trong thời đại của các mạng xã hội ngày nay, rất nhiều người muốn có một phong cách riêng độc đáo, nên tưởng cũng cần phân tích nghĩa của từ personality.
Trên phương diện ngữ căn, từ personality có gốc gác từ chữ persona trong tiếng La Tinh, có nghĩa là cái mặt nạ. Bản thân chữ persona là do chữ per có nghĩa là xuyên qua, và sonus có nghĩa là tiếng động hay tiếng nói. Trong truyền thống sân khấu Hy Lạp ngày xưa, tùy theo vai trò, các diễn viên mang những chiếc mặt nạ có lỗ hổng ở miệng cho tiếng nói xuyên qua, gọi là personae.
Và cũng như vậy, trên sân khấu cuộc đời, tùy theo vai trò, con người ta cũng khoác lên người những cái personae hay phong cách riêng. Có những ông xếp khi vào công ty thì mang phong cách của một ông chủ lớn, nhưng khi về nhà thì phải mang một cái persona nhỏ nhẹ, mềm mỏng hơn.
Như Shakespeare đã viết trong vở kịch ‘As You Like It’:
“All the world’s a stage,
And all the men and women merely players;
They have their exits and their entrances;
And one man in his time plays many parts.”
Hiểu như thế không có nghĩa là xem thường hay chế nhạo những vai trò hay phong cách bên ngoài là nông cạn hoặc giả tạo, vì thực ra muốn sống và hòa nhập tốt trong mọi môi trường và hoàn cảnh (context) con người cần phải ‘thuộc tuồng’ và đóng những vai trò khác nhau một cách khéo léo và trọn vẹn.
Nhưng sự khác biệt giữa một cuộc sống vô thức và một cuộc sống tỉnh thức là người sống tỉnh thức biết rằng đó chỉ là những vai trò của mình, không tự đồng hóa quá nhiều với các vai trò ấy, và có thể uyển chuyển thay đổi phong cách và vai trò tùy theo hoàn cảnh và mỗi giai đoạn của cuộc đời.
Phong cách bên ngoài và vai trò của người sống tỉnh thức có thể thay đổi, nhưng các giá trị cốt lõi (core values) của người diễn viên đằng sau những chiếc mặt nạ bao giờ cũng thể hiện qua lời nói và cách hành xữ. Đây là cái mà trong tiếng Anh người ta gọi là authenticity, tức là tính ‘thực’ hay chân nguyên của một người.
Sống thực với chính mình, và mình sẽ sống thực với mọi người, như Shakespeare đã cho nhân vật Polonius nói với con mình trong vở bi kịch Hamlet,
“This above all: to thine own self be true, And it must follow, as the night the day, Thou canst not then be false to any man.”
“Điều này quan trọng hơn cả: Hãy chân thực với chính con, Và như vậy thì cũng như đêm sẽ theo ngày, Con sẽ không thể giả dối với bất kỳ ai khác”
Sống thực với chính mình cũng là một lối sống thỏa mãn nhất và có ý nghĩa nhất, như nhà triết học và tâm lý học người Mỹ William James đã nói:
“Seek out that particular mental attribute which makes you feel
most deeply and vitally alive, along with which comes the inner voice which says,
‘This is the real me,’ and when you have found that attribute, follow it.” William James
“Hãy tìm cho ra cái bản tính tinh thần đặc thù làm cho bạn cảm nhận rằng mình đang sống
mãnh liệt nhất và có chiều sâu nhất, cùng với một tiếng nói bên trong nhủ thầm với bạn,
“Đây chính là cái bản ngã chân thực của ta”,
và khi bạn tìm ra cái bản tính đó, hãy theo đuổi nó.” William James